Bugün bile internetin çok erken bir evresindeyiz. Hala interneti tasarlamaya devam ediyoruz. Ne olabileceğini ve neye benzeyeceği üzerinde çalışıyoruz. İnternet bitmiş bir ürün değil. Demokrasi kelimesinin şemsiyesi altında vahşi batı çağında yaşıyoruz. Internette herkes istediğini paylaşabilir. Önceden kaynağı belli olan içerikler varken, şimdi herkes blogger veya gazeteci olarak paylaşımlar yaptığından herşey gerçek olabilir. Internet yeni bir vahşi batı. Herkesin kendi medya gücü var. Internette çok fazla haberi bir tarafa bırakın, çok fazla bilgi var. İnsanların dikkat aralığı eskiden 3-5 dakika idiyken, şimdi PEW şirketinin araştırmasına göre sadece 6-8 saniye. Bu inanılmaz kısa bir süre. Mananın ve hakikatin kaybolduğu bir çağdayız ve insanlar bir çeşit mana ve hakikat arayışı içinde. Reklamcılığa başladığım zamanlar tek reklamcılık hakikati kelime sayısıydı. Facebook ve diğer sosyal mecralardan edindiğiniz haberler, sizinki gibi bir dini-sosyo-kültürel-ekonomik görüşe sahip olan arkadaşlarınızdan geleceği için (size benzeyen insanlardan), zaten bilmiş olduklarınızı doğrulayacak haberler olacaktır. Bu bir kısır döngü. Aynı insanlardan hep aynı şeyleri duyacaksınız. Facebook, Snapchat gibi sosyal mecraların ötesine bakmayı becerirseniz yalan haberlerin farkına varabilirsiniz. Ekranlar dünyaya açılan pencerelerdir. Doğruya da yalana da açılabilir. Yalnızca tek bir noktadan bakıldığı için Trump’ın seçimleri kazanacağını kimse ön göremedi. Tarihin en eski yalan haberi 1938 yılında Orsen Welles’in Dünyalar Savaşı kitabının radyoda okunmasıyla yaşandı. Radyodan duyduklarını gerçek bir haber sanıp dünyayı uzaylıların istila ettiğini zanneden insanlar büyük panik yaşadı. İnsanlarda “Google’daysa doğrudur” algısı var. Ortaokul öğrencilerinin %82’si doğru ile yalan haberi birbirinden ayıramıyor. Sponsor edilmiş haberleri fark etmek oldukça güç. Çocukken anne babalarımızı taklit ettiğimiz gibi şimdi de ediyoruz. Facebook’taki yakın çevremizden gelen haberlerin doğruluğuna inanıyoruz. Peki onların kaynağının doğruluğunu nereden biliyoruz? Facebook’ta ABD başkanlık seçimlerinin tarihi yaklaştıkça sahte haberler, ana akım medyanın haberlerinden daha fazla etkileşim aldı. Algoritmalar neyin gerçek neyin yalan haber olduğunu algılayamıyor. Bununla mücadele etmenin tek yolu okullarda çocuklarımıza doğru ile yalanı ayırt etmeyi öğretmektir. Çünkü Facebook, Twitter gibilerine güvenemeyiz. Bilişsel önyargı (Cognitive Bias), diğer insanlar ve durumlar hakkında mantıksız olabilecek çıkarımlar yapmak (irrasyonalite), başkalarının görüşlerini dinlemeyi istememe durumu olan bilişşel sersemliğe (Cognitive Dizziness) yol açıyor. Gerçeklik Ötesi (Post-Truth): Duyguların hakikatlerin önüne geçmesi. Şu anda Gerçeklik Ötesi çağındayız. Teyid Ön Yargısı (Confirmation Bias): Sahip olduğumuz inancı destekleyici bilgiler aramak, aynı zamanda inancımızla çelişen bilgileri yok saymak veya önemsememek. Sağ Kalma Ön Yargısı (Survivorship Bias): Zorlayıcı bir sürecin sonucunda sağ kalmayı başaran insanları/şeyleri görüp, kalamayanları görememek biçiminde ortaya çılan mantıksal hata. Başarısızlar görülmediği için aşırı iyimserliğe yol açabilir. Dikkat aralığı çok düşük olduğu için insanlar yalan haberlere karşı daha çok savunmasız. Haberler dünyada gerçekleşen bütün gelişmelerin görece çok ufak kısmını kapsıyor. Her on yetişkin Amerikalı’dan altısı haberlere Facebook’tan ulaşıyor. Yetişkinlerin %62’si haberlere sosyal medyadan erişiyor. (Pew Research 2016) “Bir defa söylenmiş yalan, yalan olarak kalır ama bin defa söylenmiş yalan gerçek olur.” Joseph Goebbels, Üçüncü Reich’ın Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanı

​

JONATHAN GABAY KİMDİR?

İş dünyası gazeteciliğinin yanı sıra BBC, Channel Four, Channel Five, SkyNews, CNN gibi küresel medya kuruluşlarına, halkla ilişkiler ve markalaşma konusunda değerli bilgiler sunmaktadır. En güncel pazarlama, psikoloji ve sosyal araştırmalardan yararlanarak okuyucu kitlesinin tüketicilik, işyeri, siyaset, big data ve küresel demografinin geleceğine bakmaya yardımcı olmaktadır. 14 yılı aşkın bir süredir, küresel olarak finanstan, teknolojiye birçok sektörden 10,000 üst düzey yöneticiye eğitim vermiştir.